Met het living lab agro-ecologie en biologische landbouw willen we kennis uitwisselen en onderzoek rond agro-ecologie en biologische landbouw in Vlaanderen bevorderen. Heel wat kennis is al voorhanden, maar de dagelijkse praktijk roept ook nog vele verdere vragen op. Welke kennishiaten zijn er en waar vinden we potentiële partners en financiering om hier samen mee aan de slag te gaan? Het betrekken van de eindgebruikers, ook de landbouwer, en co-creatie dragen we hoog in het vaandel. Maar hoe betrekken we boeren als partners bij onderzoek? En hoe gaan we samen aan de slag voor het uitschrijven van projecten? Al deze vragen waren de aanleiding voor de organisatie van een netwerkmoment onderzoek op donderdag 1 juni 2023. 55 personen uit een brede waaier van onderzoeks- en sectororganisaties kwamen samen om te luisteren naar kansen voor onderzoek en gingen met elkaar in gesprek rond verschillende thema’s. Voor velen een mooie kans om elkaar te ontmoeten en te netwerken.

Als start van de voormiddag luisterden we naar wat verschillende onderzoeks- en financieringsprogramma’s op Europees en Vlaams niveau te bieden hebben voor onderzoek relevant voor agro-ecologie en biologische landbouw. Agro-ecologie en de biologische landbouw context worden steeds vaker expliciet vermeld in projectoproepen en de nood aan meer onderzoek en kennisopbouw wordt erkend. Met het toekomstig Europese Partnerschap Agro-ecologie wil men vanuit Europa samen met nationale financiers, met VLAIO als Vlaamse partner, inzetten op kennisopbouw en kennisdelen rond agro-ecologie op Europees niveau. Ook de meer praktijkgerichte oproepen van EIP en demoprojecten bieden kansen om samen met relevante praktijkactoren samen te werken. De presentaties over de verschillende financieringsprogramma’s vind je hier onder:

•    Onderzoeksprogramma's departement Landbouw en Visserij - Els Lapage
•    Voedseldeal agro-ecologie - Mart Vanhee
•    VLAIO onderzoeksprogramma’s binnen Partnerschap Agro-ecologie - Jef Willems
•    Horizon onderzoeksprogramma’s en hoe kan NCP Flanders ondersteunen? - Ria De Breucker

De voormiddag werd afgerond met workshops. De deelnemers konden kiezen uit verschillende vooraf gedefinieerde thema’s of zelf vooraf thema’s aanbrengen.
Workshop ‘Tips en tricks in onderzoek 

In deze workshop werd gefocust op ‘tips en tricks’ voor het uitwerken van projectvoorstellen. Fleur Marchand (wetenschappelijk directeur ILVO – eenheid Landbouw en Maatschappij) deelde haar inzichten vanuit jarenlange ervaring met het uitwerken van projectvoorstellen. De focus lag hierbij vooral op het uitwerken van Europese projecten. Zowel het screenen van calls, het zoeken naar partners en bepalen van rollen, als het eigenlijke schrijven van het project kwamen aan bod. Positieve en negatieve ervaringen werden gedeeld, net als een aantal aandachtspunten die je als onderzoeker zeker mee in rekening moet brengen bij het uitwerken van een idee tot een ingediend projectvoorstel.

De presentatie vind je hier.

Workshop ‘Goede praktijken bij samenwerken met landbouwers in onderzoek’

Tijdens deze workshop werd ingegaan op het topic: ‘landbouwers betrekken bij het onderzoek: goede praktijken voor samenwerking’. Samenwerking tussen landbouwers en onderzoekers in een onderzoeksproject verloopt niet altijd even gesmeerd. Hier kunnen meerdere oorzaken aan de basis liggen, maar erkenning van de landbouwer in zijn behoeften en attitude van de onderzoeker zijn hierin cruciaal. Via een code of conduct, het verzamelen van goede praktijken, sensibilisering en integriteitstrainingen willen we hieraan werken. Tijdens deze sessie werd alvast een eerste brainstorm gedaan rond het verzamelen van goede praktijken en voorbeelden. Bepaalde goede praktijken zijn van toepassing op alle vormen van samenwerking. Als onderzoeker is het belangrijk te vertrekken van de behoefte van de landbouwers, en dat kan enkel door ze van bij het prille begin te betrekken bij het uitwerken van een projectvoorstel. Een duurzame relatie is gebaseerd op geven en nemen, benader landbouwers dus niet enkel als je ze nodig hebt. Een aantal suggesties waren heel specifiek voor de samenwerking tussen landbouwers en onderzoekers. Zo werd aangegeven dat de kennis van landbouwers gelijkwaardig is aan wetenschappelijke kennis en dat deze dus ook op een gelijkwaardige manier vergoed zou moeten kunnen worden. Een aantal specifieke suggesties kwamen naar voor om dit in te vullen. 

De presentatie vind je hier.

Workshop Bodem

Koen Willekens (ILVO – expert Bodembeheer en Teeltsystemen) inspireerde de deelnemers aan deze workshop met enkele bevindingen vanuit de Soil Health Conference te Brussel georganiseerd door LLAEBIO samen met Wervel en VUB op 5 december 2022. Hieruit distilleerde Koen enkele onderzoekstopics rond bodembeheer en het functioneren van de bodem. Carmen Landuyt (coördinator van CCBT) vulde nog aan met een reeks van aan bodemgerelateerde specifieke onderzoeks- en kennisnoden vanuit de biologische sector. Dan was het tijd om elkaar beter te leren kennen. Aan de hand van enkele richtvragen werd informatie uitgewisseld over de bodemrelevante activiteiten waarmee men zelf of de organisatie aan de slag is en welke rol de verschillende organisaties kunnen opnemen binnen projecten. De reeds uitgebreide lijst van onderzoeks- en kennisnoden werden verder aangevuld door de aanwezigen. Een belangrijk aandachtspunt aangehaald door verschillende deelnemers was de noodzaak om de beschikbare info en kennis rond de bodem meer op een toegankelijke manier te verspreiden in de praktijk. Hierbij wordt ook aandacht gevraagd voor de verspreiding van de kennis naar het (secundair) landbouwonderwijs, de toekomstige professionelen in de landbouw.

De presentatie vind je hier.

Workshop ‘Samenwerking in de keten’ 

Samenwerking doorheen de keten is het thema waarrond LLAEBIO in 2023 werkt en activiteiten organiseert. De kick-off van het thema vond plaats op 2 mei met een systeemoefening rond samenwerking in korte ketens. Resultaten uit deze oefening werden gedeeld om te kaderen waarom samenwerking noodzakelijk is en voor welke uitdagingen men staat. In de daarop volgende discussie, bespraken we eerst andere uitdagingen/knelpunten, naast diegenen die reeds in de presentatie vermeld waren, en algemeen potentiële onderzoeksvragen.  Daarbij kwamen aan bod de logistieke problemen bij het verhandelen van producten uit een agro-ecologisch productiesysteem, het meten en monitoren van deze systemen en het belang van het genereren van een eerlijke prijs. In het tweede deel van de discussie gingen we door op “eerlijke prijs” voor landbouwers en consumenten als probleemstelling. Onderzoekstopics die daaraan gelinkt werden, zijn het objectiveren van de meerwaarde van AE producten, het faciliteren van overleg tussen ketenspelers, het trachten begrijpen waarom de verschillende actoren doen wat ze doen, en studie van de mogelijke organisatievormen in kortere en langere ketens.

De presentatie kan je hier terugvinden.

Workshop ‘Opzetten van een nieuwe keten voor oliepompoenen’

Deze workshop werd voorgesteld door Kathelijne Ferket, onderzoeker – Praktijkpunt Landbouw. In de afgelopen jaren stelde men vast dat de oliepompoenteelt ook in ons regio goed gedijt door het steeds frequenter voorkomen van warme, droge zomers. Omstandigheden waar de oliepompoen goed mee om kan. Om de teelt hier echter voet aan de grond te doen krijgen, is er meer nodig dan heel beperkte teelttechnisch ervaring opdoen. Een onderzoeksproject met oog voor zowel teelttechniek als verwerking en vermarkting kan daarin veel betekenen. Kathelijne vroeg aan LLAEBIO om het netwerkmoment te kunnen aangrijpen om relevante actoren samen te brengen om verdere uitdagingen te identificeren en informatie uit te wisselen. Verschillende potentiële financieringskanalen werden onder het licht gehouden voor het uitwerken van een project. De ontwikkelingsprojecten van VLAIO kwamen toen als het interessantste uit de bus. Samen met VIVES Hogeschool, die heel expertise heeft in vermarkting van nieuwe producten, zal Kathelijne tijdens de zomermaanden de basis voor een project uitschrijven. Er werd ook al een verwerkend bedrijf gevonden dat (een deel van) de co-financiering zou kunnen voorleggen.

Interesse? Contacteer Kathelijne Ferket

Workshop ‘Dierlijke productie’

Voor deze workshop kon LLAEBIO rekenen op Annatachja De Grande en Marta Lourenço. Er is nog geen verslag beschikbaar van deze workshop.

De presentatie vind je alvast hier.

De deelnemers aan de verschillende workshops zullen nog een uitgebreider verslag ontvangen van de trekkers van de werkgroepen. Heb je nog vragen over dit netwerkmoment of specifieke workshops? Stuur gerust een mailtje naar llaebio@ilvo.vlaanderen.be